HZ.CABİR EL ENSAR - Cabir El Ensar Hazretleri

Hz. Cabir b. Abdullah el-Ensar

En çok hadis rivayet eden sahabelerden biri olan cabir b. abdullah b. amr b. haram el-ensari hazretleri hicretten onaltı yıl önce medine-i münevvere'de doğmuştur. hazrecoğulları'nın beni seleme kabilesine mensuptur. künyesi ebu abdullah'tır. babası abdullah b. amr b. haram, uhud harbinde şehid olan ilk sahabedir. annesi enise (üneyse) binti aneme, rasulullah'a biat eden kadın sahabeler arasındadır. Rasulullah'ın peygamberliğinin onüçüncü yılında, 622'de yapılan ikinci akabe biatı'na katılan yetmiş kişilik heyetin yaşça en küçüğü cabir el ensar hazretleriydi.

cabir el ensar hazretleri bedir ve uhud harblerine katılamamıştır. bunun sebebi babasının onu kızkardeşlerini koruyup gözetmekle görevlendirmesi ve savaşa katılmasına razı olmamasıydı. onun yedi kızkardeşi vardı. bunlar arasında en tanınanı ümmü mabed'dir. uhud harbinde babası şehid oluncaya kadar hiçbir gazveye katılmadı. babası, uhud harbinde şehid olunca üzülmemesini tavsiye etmiş, babasının Allah Teala'nın iltifatına mazhar olduğunu söyleyerek onu teselli etmiştir.

rasulullah'ın bereketi:

babası şehid olduğunda, oğlu cabir el ensar hazretlerine bir miktar borç bırakmıştı. bu alacakların önemli bir kısmı da civarda oturan yahudilere aitti. alacaklılar borçlarını istemeye başladıklarında sahip olduğu mal ve gelirleri bu borçları ödeyecek durumda değildi. cabir el ensar hazretleri, rasulullah'a gelerek borçlarının bir süre ertelenmesine tavassut etmesi istirhamında bulundu. rasulullah ona, bahçesinden topladığı hurmaları birkaç öbek halinde yığdırdı. sonra da bunlardan en büyük öbeğin yanına oturarak ölçeği eline aldı ve gelen bütün alacaklılara alacağı nisbetinde hurma vermeye başladı. hz. peygamber'in bir mucizesi olarak cabir el ensar hazretlerinin bütün borçları ödendiği halde hurmaların eksilmediği görüldü.

Hz cabir el ensar uhud'dan sonra yapılan küçük büyük bütün seferlere iştirak etmiş, ondokuz seferde peygamberimiz ile birlikte bulunmuştur. islam tarihinde çok meşhur olan bir hadiseye göre, cabir b. abdullah hazretleri, hendek savaşı öncesinde hendek kazılırken evinde et ve ekmek pişirerek peygamberimizi evine davet eder. Rasulullah bu daveti kabul eder ve orada bulunan ashabının tamamını da yemeğe çağırır. yalnızca birkaç kişi için hazırlanan yemek bereketlenir ve gelen herkese yeter. bu durum, hendek savaşının zorlu günlerinde ashaba adeta manevi bir ikramdır. iran'ın ve istanbul'un fethi de bu savaşa hazırlık sırasında hendek kazılırken müjdelenir. cabir b. abdullah hazretleri ayrıca hudeybiye'de yapılan rıdvan biatında da bulunmuştur. rasulullah'ın o gün orada bulunan 1400 kişiye söylediği "bugün sizler yeryüzünün en hayırlı insanlarısınız" (buhari, megazi, 35) hadisini o rivayet etmiştir.

hz. ebu bekir zamanında mürtedlerle yapılan savaşlara iştirak eden cabir b. abdullah hazretleri, hz. ömer devrinde ırak ve iran seferlerine katılmıştır. şam'ın fethinde bulunarak hz. ömer'in görevlendirmesiyle kendi kabilesini temsil etmiştir. hz. ali ile muaviye arasındaki ihtilafta hz. ali'nin tarafında yer almıştır. ancak muaviye, 40/660'da halkı kendisine biat ettirmesi için medine-i münevvere'ye gönderdiği komutan büsr b. ebu ertat, cabir b. abdullah biat etmedikçe kimsenin biatını kabul etmeyeceğini söylemiş, o da, ümmühatülmü'mininden (mü'minlerin anneleri) peygamber efendimiz'in eşi ümmü seleme ile istişare ederek fitneye sebebiyet vermemek için biat etmek zorunda kalmıştır.

muaviye b. ebu süfyan medinelileri hz. osman'ı şehid etmekle suçlayarak rasulullah'ın asasını ve minberini şam'a götürmek istemişti. onu bu fikrinden vazgeçirenler ebu hureyre ve cabir b. abdullah'dır. zulmüyle ünlü haccac-ı zalim 73/692 yılında mekke ve medine valisi sıfatıyla medine'ye gelince halkı, hz. osman'ı katletmekle suçlayarak ağır hakaretler etti. bununla yetinmeyerek aralarında cabir b. abdullah hazretlerinin de bulunduğu bir grup sahabenin ellerini kurşunla damgalatmıştı. hayatının sonlarına doğru gözlerini kaybeden cabir b. abdullah 78/697 yılında medine'de vefat etti. o, akabe biatlarına katılanların hayatta olan son mensubuydu. vefatıyla birlikte bu biata katılanlardan geriye kimse kalmamış oldu. vefat ettiğinde yaşı 94 civarında olduğu için muammerundan olduğu söylenmektedir. henüz hayatta iken vefatından sonra cenaze namazını Haccac'ın kıldırmamasını vasiyet eden hz. cabir b. abdullah'ın cenaze namazını hz. osman'ın medine valisi olan oğlu eban b. osman kıldırmıştır.

ilim meclisleri

cabir b. abdullah hazretleri sahabe arasında yakışıklılığı ile tanınırdı. etekleri topuğuna değmeyen bir izar giyer, başına beyaz bir sarık sarar ve sarığın ucunu arka taraftan dışarı sarkıtırdı. saçı ve sakalı beyazladığında boyadığı da rivayet edilmektedir. sevgili peygamberimizin özel iltifatına ve ilgisine nail olmuş sahabedendir. bir defasında Rasulullah onu, devesinin arkasına bindirmiş, hastalandığında ziyaretine gitmiş ve ona dua etmiştir. cabir b. abdullah, süheyme binti mesud ile evlenmiş; abdurrahman, akil, muhammed, meymune, ümmü habib ve humeyde adlarında altı çocuğu olmuştur. hz. cabir b. abdullah, peygamberimizin yanında uzun süre kaldığından sahip olduğu ilim ve irfanının önemli bir kısmını ondan almıştır. daha sonra hz. ebu bekir, hz. ömer ve ashab-ı kiramın diğer büyüklerinden ilim tahsilinde bulunmuştur.

mescid-i nebevi'de bir ilim meclisi oluşturan cabir b. abdullah el-ensari hazretlerinin etrafında talebeleri geniş bir halka meydana getirirdi. onun derslerine katılmak için mekke, yemen, kufe, basra ve mısır'dan talebeler gelirdi. tefsir ve fıkıh ilimlerine dair dersler verirdi. tefsire dair rivayetleri çok olmamakla beraber muteber kabul edilmiştir. cabir b. abdullah ayrıca medine'de fetva veren sahabelerdendi. verdiği fetvalar neredeyse küçük bir cüz oluşturacak hacimdedir. talebelerinden süleyman b. kays el-yüşküri kendisinden bazı fetvalar yazıp rivayet etmiştir. abdullah b. üneys, hz. cabir b. abdullah'ın peygamberimizden duyduğu, üzerinde mazlum hakkı bulunan kimsenin cennete giremeyeceğine dair bir hadis-i şerifi doğrudan onun ağzından duymak maksadıyla deve sırtında şam'a kadar bir ay süren uzun bir yolculuk yapmıştır. cabir b. abdullah hazretlerinin talebeleri arasında tabiinden pek çok alim vardır. said b. müseyyeb, ata b. ebu rebah, hasan-ı basri, muhammed b. münkedir, bilal b. sa'd, mücahid, şa'bi, tavus, muhammed el-bakır ve cabir b. abdullah hazretlerinin oğullarından abdurrahman, akil ve muhammed bunlardan bazılarıdır.